La Edad Media

La literatura en la E. M. era de carácter oral porque los receptores de la misma eran latínos.

Los principales creadores eran los trovadores y los junglares, es decir, 

Los juglares desempeñaban el "Mester u oficio de juglaría" que consistía en cantar o recitar para recreo de nobles, reyes y público en general. Su nombre procede de latín que significa bromista u hombre de chanzas de un ministerio.

Los juglares de diferencian de los trovadores en que es de origen humilde y muchas veces recita o canta lo que otros han compuesto,vive de su arte.

El goliardo era un tipo especial de juglar que es mezcla de estudiante y vagabundo, conocedor de instrumentos y compositor.

Desaparecen los juglares en los siglos XIV, XV y gana importancia la literatura escrita bajo la influencia de la Iglesia, realizada por los clérigos cuyo oficio se denominaba Mester de clerecía y consistía en transmitír enseñanza.

Las obras más importantes son ... (explica de qué trata o en qué consiste cada una de las obras citadas en la diapositiva final ayudándote de la siguiente presentación).

Amor cortés : Es una rama de la literatura medieval,francesa, inspirada en el espíritu  cortés, fundada en la  sublimación de la dama.Es una copia de las relaciones de vasallaje de la sociedad  pero entre hombre y mujer.El amor es visto como un pasión dignifica al amante.

Cantar del  Mio Cid: Es el documento de la épica castellana el más antiguo que se conserva.Relata las hazañas de un héroe , el Cid Campeador, un noble que fue injustamente desterrado y lucha por recuperar su honor.

Las Jarchas: Son poemas brebes escritos en mozárabe. Tema amoroso, desde una perspectiva femenina.Datan del siglo XI. Aparecen escritos en árabe al final de una moaxaja, son brebes de 6 u 8  sílabas, consonante en los pares y abundan exclamaciones, interrogaciones, tono intenso.

Gonzalo de Berceo : Primer poeta castellano,
-  Milagros de nuestra señora : 25 relatos de milagros de la virjen a favor de gente sencilla.
- origen folclórico.
- virjen con rasgos humanos.
-estilo aparentemente sencillo.

Arcipreste de Hita: 
Libro de buen amor: - cuaderna vía y otras formas métricas.
- ausencia de didactismo
- supuesta autobiografia de  sus episodios amorosos.
- entremezclados cuentos,poemas, parodia de batallas épicas, composiciones burlescas...
- mezcla religiosidad y vitalismo en una obra culta.

Novelas de caballerías: colecciones de apólogos o ejemplos: narraciones con finalidad didáctica.

                                                                 FIN

Baixas presións: As rexións de aire ascendente chámanse sistemas de presión,depresións ou anticiclóns. Nestas rexións a menudo danse condicións de nubosidad, ventos, períodos de chuvia e en inverno, neve, e tempo inestable e cambiante.
Un sistema de baixa presión desarrollase donde se produce un asdenso de aire quente e húmedo desde a superficie da Terra. Estes son os sistemas de isobaras cerradas que rodean unha rexión de presións relativamente baixas.
O aire que se encontra cerca ao centro do sistema de baixa presión é inestable. A medida que o aire quente e húmido ascende,enfría as nubes,e así éstas se fan mais grosas, polo que se poden empezar a formar choiva ou neve.
Nos sistemas de baixas presións o aire sube en espiral desde a superficie da Terra. Se a presión e moi baixa,o vento pode chegar a ser de tormenta ou unha forza huracanada. Por esta razón o término ciclónse usou, ainda que de maneira pouco precisa, para as tormentas e as alteracións destes sitemas de baixas presións, para os huracans tropicais particularmente violentos.

Altas presións: As rexións donde o aire queda afundido denominanse rexións de altas presións ou anticiclóns.
Comparados cos sistemas de baixas presións, os anticiclóns tenden a cubrir áreas mais grandes, movense mais lentamente e teñen unha vida mais larga.
Os anticiclóns producense por grandes masas de aire descendente.A medida que o aire se vai afundindo vaise formando o centro de altas presións; o aire que descende quentase e a humidade relativa disminue, de maneira que as as gotiñas de auga do aire rapidamente  evaporanse.
As masas de aire cálido que se están afundindo, fan que se estabilice a atmósfera, polo que o aire quente da superficie da Terra ao pouco de elevarse queda parado. Isto impide a formación de nubes altas. Por esta razón, os anticiclóns normalmente conducen a un clima cálido e seco  con ceos pouco nubosos, particularmente no verán, que polo xeneral dura días ou incluso semanas.
Os anticiclóns son moito mais grandes que os ciclóns e poden bloquear a traxectoria das depresións, obligándoas a ir hacia outros lugares: ben paliando o mal tempo , ben obligándoa a rodear o sistema de altas presións. Un anticiclón que persiste durante un largo período de tempo conocese como un "alto de bloqueo", e se pode desencadear largas temporadas calurosas, producindo incluso sequías durante os meses do verán, e invernos extremadamente fríos.

                                               FIN

Climas de España

Oceánico : Localízase en Galicia e na Cornisa Cantábrica, e ten proximidade ao mar. As súas temperaturas son suaves todo o ano. As suas precipitacións son abundantes polos húmedos ventos do Atlántico.A sua vexetación e de bosques de fallas,robles e castaños.
A sua fauna e o zorro,lobo,rebeco e oso pardo.

Continental: Localízase na depresión do Ebro e na meseta, e non ten proximidade ao mar. As suas temperaturas son extremas, os invernos son largos e fríos e os veráns frescos no norte e cálidos no sur.As suas precipitacións son escasas e tormentosas no verán,as mais abundantes son no Val do Ebro.A sua vexetación e de arbores que non forman bosques,encinas,pinos e quejigo.A sua fauna e o xabarín,coello,zorro,cervo e perdiz.

Mediterráneo: Localízase na zona Mediterránea,zona Atlántica, Andaluza, Baleares,Ceuta e Melilla, e ten proximidade ao mar. As suas temperaturas son elevadas no verán e suaves no inverno.As duas precipitacións son escasas e irregulares e azona mais árida e Murcia e Almería.A sua vexetación e de árbores de folla perenne encinas e alcomoque. A sua fauna e cervo,lince,coello e xabarín.

Montaña: Localízase nos Pirineos, Sistema Central e na Cordilleira Penibética , e non ten proximidade ao mar. As suas temperaturas son baixas con invernos largos e moi fríos, veráns cortos e calurosos. As suas precipitacións son abundantes aumentando coa altitude.A sua vexetación e escasa de pinos e robles. A sua fauna e a cabra montesa e o corzo.

Subtropical: Localízase nas islas canarias e ten proximidade ao mar. As suas temperaturas son suaves todo o ano e ventos procedentes do Sahara.As suas precipitacións son escasas, as illas orientais son as mais áridas como Lanzarote e Forteaventura.A sua vexetación e o pino canario, a palma canaria e o drago. A sua fauna e o colleo,lagarto e cenícalo.

                                             FIN

Como funcionan as mareas.

As mareas prodúcense por efecto conbinado da forza gravitatoria da Lúa.A atracción da Lúa produce unha perturbación na auga terrestre.Convinada co xiro da Terra casa 24 h, produciría unha marea baixa ou alta cada 12 h , pero as mareas prodúcense cada 6 h e isto debese a que hay outra perturbación.As convinacións dos dous efectos fai que a auga suba na parte máis cercana a Lúa e asi as mareas prodúcense cada 6 h .  

                                   

                                               Fin

Os climas

CLIMA POLAR : As súas temperaturas son frías todo o ano(media anual inferior a 0ºC).As precipitacións son escasas e con forma de neve(total anual inferior a 250 mm). Groenlandia e Rusia.A vexetación asociada con este clima e a tundra.Se  adaptaron ben as masas de terra xeada e ao frío extremo da tundra  das rexions polares algunhas especies de animais (oso polar, caribú, reno, boy almizclero, lobo, zorro ártico, lebre ártica, ratón de campo, lemmings, perdiz nívea, búho  das neves, insectos, etc.) y plantas (sauce, abedul, acerolo, herbas, xuncos, cariofílida polar, musgos, líquenes -simbiosis de hongo e alga-, etc.).

 

CLIMA CONTINENTAL : As temperaturas en inverno e moi frío e o verán e moi cálido(media anual 0ºC e 10ºC).As precipitacións son máximas no verán/(entre 300mm e 1000mm anuales). Canadá e Rusia. A vexetación asociada con este clima e a taiga, a pradera e a estepa.

CLIMA ALTA MONTAÑA : As súas temperaturas son os invernos fríos e os veráns son frescos.As súas precipitacións aumentan ca altura e a menudo en forma de neve. Argentina e India.Cada unha  das zonas de montaña, baixaa, subalpina e alpina, presenta especies que emigran de unha zona a outra e unha distinta fauna (oso, cervo, rebeco, cabra montesa, guanacos, pika, marmota, ardilla listada, ratón blanco, urogallo, faisán, vencejo de cuello blanco, kea, aves migratorias, avespa bracónida, insectos, etc.) y flora (coníferas -abeto, pino píceas-, cicutas, matorrales -krummholz-, arbustos, hongos -micorriza-, herba, etc.).

CLIMA TROPICAL SECO : As temperaturas en inverno son suaves e no verán son cálidas(media anual entre 18ºC e 20ºC).As precipitacións son largas en estación seca(precipitacións escasas superiores a 250mm anuales). Sudafrica e Australia.

CLIMA ECUATORIAL : As súas temperaturas son elevadas todo o ano( media anual en torno a 25ºC).As súas precipitacións son abundantes todo o ano (superiores a 1500 mm anuales). Angola e Ecuador. A vexetación asociada con este clima e o bosque ecuatorial.

CLIMA TROPICAL CHUVIOSO : As súas temperaturas son elevadas todo o ano (media anual superior a 20ºC).As precipitacións e unha estación chuviosa con precipitacións abundantes pero inferiores a 1500 mm anuales. Madagascar e Zambia.O clima  das rexions ecuatoriales crea condicions perfectas para as selvas tropicales que contan con unha moi abundante fauna (caimán, cocodrilo, loros, guacamayos, tucán, colibrí, murciélago, monos, lémur, camaleón, iguana, serpientes, ranas, escarabajos, mariposas, termitas, hormigas, peces, etc.) y flora (capoc, caoba, lianas, filodendro, bromeliáceas, etc.).

CLIMA MONZONICO : As súas temperaturas son elevadas todo o ano (media anual superior a 20ºC).As precipitacións marcada unha estación húmeda no verán con precipitacións torrenciais. India e Myanmar.Con abundantes animais (felinos, monos, oso formiguero, páxaros, murciélago, agutíes, iguana, lagartos, tucán, guacamayo, colibrí, avispa, mariposas, peces, etc.) y plantas (orquídeas, musgos, palmeiras, bambú, etc.)

CLIMA DESÉRTICO : As súas temperaturas son elevadas ( media anual xeneralmente superior a 20ºC). As súas precipitacións son moi escasas ( inferiores a 100 mm anuales). Libia e Mexico.Moitos animais (páxaros, palomas, codornices, murciélagos, coellos, lagartos, culebras, jerbos, dromedarios, camellos, tortugas, escorpions, escarabajos, gorgojos, etc.) e plantas (higo chumbo, cholla, agave, cactus, yuca, kokerboom, creosoto, palmeras, mezquite, ocotillo, etc.) 

CLIMA MEDITERRÁNEO : As temperaturas teñen un verán cálido e seco e en inverno templado (media anual entre 10ºC e 20ºC). As precipitacións son de sequía estival(total anual entre 300 mm e 1000 mm). Portugal e Grecia. A vexetación asociada con este clima e o bosque mediterráneo.os inviernos suaves e os cálidos verans fan que o sobrevivir con pouca auga sea un factor esencial para o triunfo dos animais (cervos, coellos, galiñas, roedores -ratón, ardilla-, herbívoros domésticos -vacas ovellas, cabras-, aves migratorias, arrendajos, delfins, peixes, etc.) e plantas (arbustos -maquis, chaparral, matorral, fynbos, mallee-, coscoja, romero, olivos, salvia, eucalipto, avena, amapolas, cebollas, etc.).

CLIMA CHINO : As súas temperaturas en inverno son suaves e no verán cálidas (media anual entre 10ºC e 20ºC).As precipitacións chove todo o ano e superan os 1000 mm anuales. Estado Unido e Nepal.

CLIMA OCEÁNICO : As temperaturas en inverno son suaves e no verán son frescas (media anual entre 5ºC e 15ºC).As súas precipitacións son constantes ainda que algo inferiores no verán(superan os 1000 mm anuales). Suecia e Francia. La vegetación asociada con este clima es el bosque caducifolio.

                                                                         

                                        Fin
                                                         

Exercicios de morfosintaxe: o xénero e o número do substantivo.

Exercicio 1: fai o plural destas palabras. Axuda

candís,papeis,raíces,cans,presidentes,riles,festas,camións,réptiles,ollomoles,xornais,crises,soles,difíciles,lacóns,
cancións,reis,coches,finais,cores,televisións,mexillóns,dores,sales,males,normais,hoteis,animais,leis,racións,
chuchameis,canons,dolmens,tabús,álbums,anoraks,faxes,tóraxs,dúplex,portátis,bocois,atlas,convois,aerosois, oasis,buris,ciceis.

Exercicio 2: engádelles o artigo que lles corresponda segundo sexan femininas ou masculinas. Sinala nunha cor diferente as palabras nas que dubides ou as que non coñezas. Axuda.

a ábsida. o acedume. a aguia. o análise. a apocalipse. o apócope.o apóstrofe. o apotema. a árbore. o armazón. o arquitrabe.a arte.o atlas.a augardente. o azucre. o betume. o cablegrama.a cal (de pintar). cal (canle). a calor.o canle. o cárcere. a carraxe. el color. o contraorde. o contrasinal. a cor.o cordame. o costume. o couce. o cume. o cuspe. o cute. el dolor. a dor. o dote.o eclipse. el fantasma. o  fel. o fin (=final). el  fin (=finalidade). a friaxe. o fume. a labor. a legume. o leite. o lume. o mar. a masacre. o mel. o nariz. o orde. a orixe. o pagode. a paisaxe. o paradoxo. o paréntese. a personaxe. o pesadume.el pez. o plasma. a ponte.o psicodrama. a pube. o pudor. o queixume. o rapsodo. o reuma. o riso. a rubor. o sal. a samba. o sangue. a sentinela. a servidume. o sinal. a síncope.o síndrome. o sorriso. o suborde. a suor. a teitume. o til. o ubre. o vagalume. a viaxe. o xénese, o xiz. 

Mi nota: 98=6,86